Thursday, October 19, 2006
مقاومت در برابر امپراتوری، موضوع مرکزی دوران ما
اندرو موری
منبع: گاردين (لندن)
برگردان: ا. آذرنگ
از عراق و لبنان تا افغانستان، تلاش انگليسی- آمريکايی برای تغییر جهان با توسل به زور با شکست روبرو شده است.۱
شاید تونی بلر در حالی که می کوشد کلاف سياسی سردرگم خود را باز کند، وسوسه شود تا آخرین سخنان جورج پنجم را تکرار کند و بپرسد «امپراتوری در چه حالی است؟» سياست خارجی نخست‌وزير تا آن حد امپرياليسم را به واژگان سياسی کشور بازگردانده است، که هر وقت ميراث او مورد بحث واقع شود، وضعيت امپراتوری موضوع اصلی خواهد بود.
جواب این است که اوضاع خیلی خراب است. امپریالیسم نو که برای هميشه با نام بوش و بلر پیوند خواهد داشت، در طول فقط پنج سال به سد مقاومت مردمی و رسوایی اخلاقی برخورده است. امپریالیسم از یک واژه ویژه حوزه سیاسی به موضوع کانونی دوران ما تبدیل شده است- و در همه جا، خارج از دژ ائتلاف نومحافظه‌کاران- نو ليبوريست‌ها، چنان نگریسته می‌شود .
در عراق، آزمايشگاه بزرگ «مداخله‌جويی ليبرالی»، درجه مقاومت در برابر ارتش‌های اشغالگر، همراه با درماندگی خيل وزيران دست‌چين شده در تحويل حتا يک ثبات صوری [وضعيتی به وجود آورده] که بنا به گزارش نيويورک تايمز، بوش را مجبور کرده است دست برداشتن از آزمايش «دمکراتيک» خود به نفع احتمالاً يک ديکتاتوری را مورد بررسی قرار دهد.
در افغانستان، که نيروهای انگليسی تقريباً پنج سال پس از تغيير رژيم سراسیمه بدانجا گسيل شدند، دولت کرزای در سطح بی‌سابقه‌ای از فساد دست و پا می‌زند. دولت کرزای قدرت متکی بر قاچاق ترياک جنگ‌سالاران را - که سرکوب آن‌ها شايد تنها دست‌آورد مردم‌پسند طالبان بود- دوباره برقرار کرده است. نتيجۀ [اشغال] درگيری آنچنان ددمنشانه‌ای است، که بنا به گفته ژنرال ديويد ريچاردز، فرمانده [انگليسی] در محل، ارتش انگليس از جنگ کره به اين سو شبيه آن را نديده است.
و علی‌رغم چراغ سبز مصمم بلر به اسرائيل «بازوی بلند و نيرومند آمريکا» در منطقه- برای حمله به لبنان، همانطور که سيما کادمون مفسر اسرائيلی می‌گوید- اسرائيل بدون رسيدن به اهداف خود مجبور به عقب‌نشينی شده است. در آنجا نیز هیچ کس عجله‌ای برای به دوش گرفتن بار انسان سفیدپوست ندارد.۲
نیروهای انگليسی اکنون با کينه بسیار به «شرق سوئز» بازگشته اند. طبق ارزیابی چاتم هاوس، کانون اندیشه هيأت حاکمه انگلیس، برنده اصلی پنج سال وحشی‌گری ارتش انگلیس در گوشه و کنار منطقه ایران است. مسلماً نقشه اين نبود. حتا در بالکان هم اشغال بوسنی و کوزوو بحرانی است و ريشه‌های درگيری به هيچ‌وجه حل نشده اند.
دوران بلر درس شکست ظرفیت قدرت‌های انگلوساکسون برای دگرگونسازی جهان در جهت منافع خود با توسل به زور بوده است. حتا نخست‌وزیر در اوایل اين ماه در کالیفرنیا با درماندگی این نکته را تصدیق کرد. البته آن خط‌مشی دوست‌داران خودش را داشته است، از آنجمله تاریخ‌نویسان راستگرا و هواداران برتری نژادی بر پایه تکوین عوامل ارثی. نیال فرگوسن تبلیغ برای امپراتوری را به تلویزیون کشيده است و ریاست خزانه‌داری اصرار می‌کند که زمان آن فرا رسیده است که انگلستان از عذرخواهی به خاطر امپراتور بودن خود دست بردارد. همانطور که تابو امبکی، رییس‌جمهور آفریقای جنوبی در پاسخ به آن يادآور شد مگر ما هیچ‌گاه چنین [عذرخواهی] کرده ايم.
اما شمار مخالفان امپریالیسم به مراتب بیش‌تر است. تقريباً دوسوم عموم مردم معتقدند سیاست خارجی انگلستان بیش از اندازه تابع آمریکا است و اشغالگری شکست خورده است. قدرت جنبش ضدجنگ در پنج سال گذشته، و با جلب حمایت تازه در طول جنگ لبنان، مؤید آن است که آن احساس از نظرسنجی‌ها بسيار فراتر می‌رود.
در برابر این خیزش نوین چپ، ائتلافی از محافظه‌کاران گستاخ واشنگتن و ستایش کنندگان آن‌ها در اين سوی اقيانوس اطلس شکل گرفته است که شامل دو ردیف اول نیمکت‌نشینان پارلمان و «راست نو» سوسیال- دمکرات ماب است که به گسترش ارزش‌های خود با سرنيزه امپراتوری معتاد شده است. آن‌ها حمایت سنتی چپ از قوانین جهانی و سازمان ملل را به نفع جنگ بی‌پایان بوش کنار گذاشته اند.
اکنون می‌توانيم ببينيم ملاک «ضد ضد- امپریالیسم»، به کجا خواهد کشید. بلاگ‌نویسان هوادار جنگ و مدرسین دانشگاهی که مانيفست يوستون را در اوایل سال صادر کردند، اخیراً به تهیه سند سیاسی برای وزیران دولت بلر جهت ترویج خصوصی‌سازی تقلیل یافته اند، همانطور که کریستوفر هیچنز، قهرمان آن‌ها در ايالات متحده، از انتخاب دوباره بوش در ۲٠٠۴حمایت کرد.٣ آن‌ها به سنن تاریک «اداره مستعمراتی فابیان» می‌دمند که «ریتا هیندن» بانوی اعظم آن قوام نکرومه غنا را، زمانی که او برای جلب حمایت از آزادی کشورش به لندن آمده بود، با این سخن که «سوسیالیست‌های انگلیسی دغدغه اندیشه‌هایی نظیر استقلال و خودمختاری را ندارند»، تحقیر کرد.
اما این سنت ويليام موريس، سوسیالیست پيشاهنگ است که بر چپ غلبه یافته است. حمایت موریس از قیام مهدی در سودان با استناد به اين‌که او حداقل کشورش را به مردم خود بازگرداند، در کتاب تاریخ نوین امپراتوری بريتانيا به نام «خون هیچ‌گاه خشک نشد» اثر جان نیوسینگر تشریح شده است.
البته امپراتوری دیگر چیزی نیست که به سادگی «در آنجا» اتفاق می‌افتد. و با وجود این‌که جنگ‌های خاورمیانه و جنوب آسیا با کارزار علیه «دشمن درونی» یعنی مسلمانان انگلیس همراه است، شکاف‌های امپراتوری از بخش‌های گوناگون جامعه انگلیس می‌گذرند.
یک پی‌آمد این، تعامل سیاسی جدی چپ با جوامع مسلمان و اتحاد آن‌ها عليه جنگ و کاهش آزادی‌های مدنی بوده است. این يک اتحاد جهانی است. هفت مبارز کمونیست لبنانی در کنار حزب‌الله در مقاومت علیه تجاوز اسرائیل، که حمایت رهبران چپ آمریکای لاتین را نیز با خود داشت، جان باختند.۴ پنجاه سال بعد، اتحاد نابرابرها که در پی بحران سوئز میان آمریکا و انگلیس برقرار شده بود، بار دیگر در خاورمیانه فرو می‌پاشد.
***
توضيحات مترجم:
١- اندرو موری، مسؤول «ائتلاف برای پايان جنگ» است. مقاله کنونی در روز ۲۶ اوت ۲٠٠۶ در گاردين منتشر شد. پيش از اين از او دو مطلب به فارسی منتشر شده است:
http://www.sedaye-mardom.com/300/seda367.htm
http://www.edalat.net/lire/artikeln/right/marx.html
۲- استعمارگران اروپايی و آمريکايی، جنگ‌های متصرفاتی و جنايات خود در آسيا، آفريقا و آمريکای لاتين را تحت عنوان «مسؤوليت انسان سفيد» برای متمدن کردن انسان‌های تيره‌پوست توجيه و تبليغ می‌کردند.
کيپلينگ، شاعر استعماری انگليس در قطعه معروف خود، اين نظر را توصيف کرده است.
http://www.fordham.edu/halsall/mod/Kipling.html
روزنامه هارتص در مقاله‌ای نقش اين مأموريت تاريخی در سياست نومحافظه‌کاران آمريکايی را تشريح کرده است.
http://www.haaretz.com/hasen/pages/ShArt.jhtml?itemNo=280279&contrassID=2&subContrassID=14&sbSubContrassID=0&listSrc=Y
احتمالاً منظور نويسنده اسرائيلی‌ها هستند که به علت مقاومت مردمی در لبنان مجبور به عقب‌نشينی شدند و نتوانستند به عنوان مجری سياست آمريکا، وظيفه خود را انجام دهند.
٣- مانيفست یوستون، موسوم به مانيفست ليبراليسم جديد آمريکايی، سندی است که از طرف گروهی از دانشگاهيان نو ليبرال و «چپ» نو منتشر شده است. مطالعه دقيق ترجمه فارسی آن، منشاء مانيفست اخير آقای اکبر گنجی را نشان می دهد.
http://eustonmanifesto.org/joomla/component/option,com_frontpage/Itemid,1/
http://www.eustonmanifesto.org/joomla/translations/manifesto/fa/euston_manifesto.html
۴- بعد از انتشار اين مقاله موری، تعداد شهدای حزب کمونيست لبنان به ٩ تن رسيد. نگاه کنيد به پوستر ويژه حزب کمونيست لبنان به اين مناسبت:
http://www.lcparty.org
# posted by baloch : 6:07 AM
